Zgodnie z prawem ustawowym małżeńskim ustrojem majątkowym jest wspólność majątkowa z wyrównaniem dorobków, chyba że małżonkowie postanowią inaczej. W Niemczech istnieją trzy małżeńskie ustroje majątkowe: wspólność majątkowa z wyrównaniem dorobków (Zugewinngemeinschaft) , rozdzielność majątkowa (Gütertrennung) i wspólność/wspólnota majątkowa (Gütergemeinschaft). W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się jak funkcjonują te podziały majątkowe i jak sytuacja wygląda podczas separacji.
Rozdzielenie majątku i wspólne rozliczenie podatkowe
Rozdzielenie majątku między osobami w związku małżeńskim jest formą małżeńskiego ustroju majtkowego. Każdy z małżonków jest jedynym właścicielem swojego majątku, który nabył przed zawarciem małżeństwa lub po ślubie. Jeżeli małżeństwo zakończy się rozwodem lub śmiercią, to współmałżonek, którego majątek w trakcie trwania małżeństwa był mniejszy niż majątek drugiej osoby, nie otrzyma żadnej rekompensaty. W przypadku rozdzielności majątkowej osoby w związku małżeńskim mogą zarządzać swoim majątkiem bez zgody współmałżonka. Dotyczy to także:
- wszystkich przedmiotów należących do wspólnego gospodarstwa domowego,
- majątku dwóch osób traktowanego jako całość.
Zwrot podatku za wydzielenie majątku — rozdzielność majątkowa a wspólnota zysków
W przypadku wspólności majątkowej z wyrównaniem dorobków (Zugewinngemeinschaft) istnieje możliwość ich wyrównania, jeżeli małżonkowie zdecydują się na rozwód. Jak to przebiega?
Małżonek, który w trakcie trwania małżeństwa zgromadził większy majątek, jest zobowiązany do wyrównania różnicy w wysokości połowy nadwyżki (różnicy) względem drugiego małżonka. Wyrównanie to odbywa się zasadniczo w formie pieniężnej, a nie poprzez podział konkretnych składników majątku, takich jak nieruchomości, meble czy dzieła sztuki.
Separacja podatkowa majątku spadkowego — umowa małżeńska
Rozdzielność majątkowa w związku małżeńskim musi zostać wyraźnie uzgodniona. Robi się to za pomocą umowy małżeńskiej potwierdzonej przez notariusza. Można w niej znaleźć porozumienie małżonków dotyczące rozdzielności majątkowej. Umowę można uznać za nieważną, gdy sąd stwierdzi, że jest niemoralna. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy:
- wykluczała wyrównanie zysków,
- wykluczała inne skutki rozwodu (wyrównanie renty lub alimentów po ustaniu małżeństwa),
- w momencie zawierania umowy między małżeństwem istniała nierównowaga strukturalna.
Wydzielenie ulgi w podatku od spadków majątkowych
Prawa współmałżonka do dziedziczenia są ograniczone umową o rozdzielności majątkowej i zależą od liczby dzieci.
- W przypadku braku potomstwa małżonek dziedziczy połowę.
- W przypadku posiadania jednego dziecka małżonek dziedziczy połowę.
- W przypadku posiadania dwójki dzieci małżonek dziedziczy jedną trzecią.
- W przypadku posiadania trójki dzieci małżonek dziedziczy jedną czwartą.
Współmałżonek jest jedynym spadkobiercą, a jego udział wynosi połowę ustawowych kwot dziedziczenia. W przypadku wspólnoty zysków kwota ta powiększana jest o zryczałtowany zysk w wysokości jednej czwartej wartości spadku. Nie dotyczy to jednak rozdzielności majątkowej. Oprócz tego, jeżeli w testamencie znajdzie się zapis, że współmałżonek jest wydziedziczony, to może on dochodzić rzeczywistych zysków poza obowiązkowym udziałem we wspólnocie zysków. Takie działanie nie jest możliwe w przypadku rozdzielności majątkowej.
Wydzielenie podatku od spadków majątkowych — co wybrać zamiast rozdzielności majątkowej?
Rozdzielność majątkowa często idzie w parze z niekorzystnymi skutkami podatkowymi. Nic dziwnego, że niemieccy podatnicy rozważają alternatywne rozwiązania. Jednym z nich jest zmodyfikowana wspólnota zysków możliwa do uzgodnienia w umowie majątkowej małżeńskiej. Dla kogo będzie najlepsza? Na pewno można się nad nią zastanawiać, gdy udziały spadkowe i obowiązkowe mają być utrzymywane na najniższym poziomie. Przykładem niech będzie zabezpieczenie sukcesji przedsiębiorstwa, które ma odziedziczyć i kontynuować nasze dziecko. W tym wypadku obowiązkowe udziały współmałżonka wydziedziczonego w części lub całości zostają ograniczone.
Podatek spadkowy w przypadku rozdzielenia majątku — podsumowanie
W powyższym wpisie wyjaśniliśmy, czym jest rozdzielność majątkowa i jakie są różnice między nią a wspólnotą zysków. Opisaliśmy także, jak rozdzielenie majątku między małżonkami wpływa na rozliczenie podatkowe. Ostateczne wyliczenia takich kwot nie należą do najprostszych, dlatego zachęcamy do skorzystania z darmowej aplikacji do rozliczania podatku w Niemczech. Dzięki pakietowi PREMIUM dostępnemu w programie Taxando szybko i bezpiecznie obliczysz zwrot podatku z tytułu rozdzielności majątkowej.
Maciej Szewczyk to konsultant IT, menadżer ds. innowacji i tłumacz przysięgły języka niemieckiego, specjalizujący się w polskim i niemieckim prawie podatkowym.
Zdobywał doświadczenie jako konsultant w projektach informatycznych realizowanych dla wielu międzynarodowych firm. W 2017 roku założył startup taxando GmbH, w ramach którego opracował innowacyjną aplikację podatkową Taxando, ułatwiającą składanie rocznych rozliczeń podatkowych.
Maciej Szewczyk łączy ekspertyzę w zakresie technologii z dogłębną znajomością przepisów podatkowych, co czyni go ekspertem w swojej dziedzinie.
Prywatnie szczęśliwy mąż i ojciec, mieszka wraz z rodziną w Berlinie.
